Jan, Stanisław, Marian i René

Jan, Stanisław, Marian i René

Nasze myślenie o świecie skądś się bierze – z wychowania, szkoły, obejrzanych filmów albo przeczytanych książek. W związku z tym, podczas Festiwalu Małej Literatury, pragniemy wrócić pamięcią do twórczości postaci wyjątkowych, które w jedyny i oryginalny sposób kreowały fantastyczne światy. Podróż do nich wciąż jest zabawą, ale też bodźcem do różnego rodzaju refleksji. Dla dzieci i dorosłych.

O kim mowa?

Podczas FML 2021 postaramy się przybliżyć mistrza bajkowego pióra – Jana Brzechwę, człowieka, któremu kosmos sprzyjał, czyli wybitnego pisarza Stanisława Lema i dwóch prekursorów polskiego i europejskiego komisu: współtwórcę najbardziej znanego koziołka w Polsce – Mariana Walentynowicza oraz autora przygód o Asterixie i Mikołajku, René Gościnnego.

 

Człowiek, który stworzył polski komiks

Ojciec polskiego komiksu w tym roku skończyłby 125 lat. To człowiek, który sprawił, że większość z nas zna i lubi przyjaznego Koziołka Matołka. Mowa o Marianie Walentynowiczu, który zilustrował tekst utworu Kornela Makuszyńskiego o bohaterze z Pacanowa. Walentynowicz urodził się w roku 1896 w St. Petersburgu, z wykształcenia był architektem. Współpracował z wieloma warszawskimi czasopismami jako rysownik. Zobrazował nie tylko „Przygody Koziołka Matołka”, ale także cykl o małpce Fiki-Miki. Odpowiadał również za projekt graficzny legend krakowskich. Zaprojektował Znak Spadochronowy dla zasłużonych spadochroniarzy. Swoje inspiracje czerpał z wielu podróży, bowiem świat okrążył nie jeden raz! Jego twórczość wciąż bawi i zachwyca, a także fascynuje kolejnych młodych artystów komiksowych.

 

Prawnik, który pisał dla dzieci

Czy odwiedziliście kiedyś Akademię Pana Kleksa by wraz z Adasiem Niezgódką przeżywać przygody podczas lekcji w fantastycznej szkole? Może podczas wizyty „Na straganie w dzień targowy” myśleliście o „Pomidorze” i „Chrzanie”, a na wielobarwnej łące śledziliście „Żabę”, „Żuka” i „Jeża”? Pamiętacie radosne chwile z wyliczanką Entliczek pentliczek? To wszystko utwory Jana Brzechwy, człowieka, który oprócz tego, że w kreatywny sposób władał piórem, to był prawnikiem. Tak naprawdę nazywał się Jan Wiktor Lesman, ale nazywano go też „Szer-Szeniem” albo „Inspicjentem Brzeszczotem”. Ciekawe prawda? Urodził się w1898 roku w Żmeryce. Debiutował w roku 1915 jeszcze jako nastolatek. W 1936 roku wydał swój pierwszy tomik dla dzieci Tańcowała igła z nitką, a rok później kolejny – Kaczka dziwaczka. Podczas II Wojny Światowej stworzył książkę prozatorską, która jest znaną lekturą szkolną, czyli Akademię Pana Kleksa. Dzięki niemu Szczebrzeszyn został okrzyknięty stolicą języka polskiego. Dlaczego?
W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie.” Ten łamaniec stał się prawdziwym symbolem naszego trudnego, acz pięknego języka! Brzechwa był nie tylko bajkopisarzem, ale także autorem satyr dla dorosłych, tłumaczył również teksty z literatury rosyjskiej. W tym roku skończyłby 123 lata.

 

Pisarz, który przewidywał przyszłość

W Powrocie do gwiazd pisał: „Człowiek musi jeść, pić i ubierać się; reszta jest szaleństwem.”, a w Solaris: „Jak się tak leży godzinami w nocy, to myśleniem można zajść bardzo daleko i w bardzo dziwne strony.” Mowa o Stanisławie Lemie, mistrzowskim i nadzwyczajnym pisarzu gatunku hard science fiction, filozofie i futurologu. Urodził się w 1921 roku we Lwowie. Ciekawostką jest, że jego akt urodzenia sporządzono z datą 12 września, by – jak wtedy uważano – uniknąć pecha związanego z trzynastką. Studiował medycynę, ale nigdy nie pracował w tym zawodzie. Swoją karierę literacką rozpoczął od publikowania poezji w czasopismach, później pisał książki beletrystyczne o tematyce fantastycznej, by po wielu sukcesach zająć się esejami filozoficzno-naukowych. Lem tworzył literaturę związaną z futuryzmem, odnosił się do rozwoju nauki i techniki, kierunku w jakim zmierza ludzkość, a także kontaktami z istotami pozaziemskimi i miejscem człowieka w kosmosie. Jego teksty są futurystyczną i często groteskową kliszą kondycji współczesnego społeczeństwa, a także filozoficzną refleksją dotyczącą świata i nauki.  Jego książki przetłumaczono na ponad 40 języków. Ponadto jest najczęściej tłumaczonym polskim autorem. W 1980 roku był nominowany do literackiej Nagrody Nobla. To człowiek, który wyprzedzał swoją epokę, patrzył szerzej i widział więcej. Był wirtuozem słowa i skomplikowanym, nietuzinkowym umysłem, który miał iście kosmiczną wyobraźnię. W 2021 roku obchodzimy 100 rocznicę jego urodzin.

 

Scenarzysta, który wymyślił małego Gala

Co łączy zabawnego gala Asterixa i Mikołajka? Postać autora, czyli René Gościnnego, który stworzył te znane w świecie dzieci i dorosłych postaci. Gościnny urodził się w 1926 roku w Paryżu, natomiast ze względu na pochodzenie rodziców miał polskie korzenie. Gościnny swoją karierę rozpoczął nie od pióra, a od ołówka, ponieważ chciał zostać rysownikiem. Po nieudanej próbie dostania się do wytwórni Walta Disneya, zaczął tworzyć scenariusze komiksowe. Tak we współpracy z Albertem Uderzo powstała seria o Lucky Lucku, co doprowadziło do stworzenia opowieści o Umpapie oraz Asterixie i Obelixie. Napisał również bestsellerową serię opowiadań o przygodach i życiu codziennym znanego i lubianego chłopca imieniem Mikołajek. Był człowiekiem wielu talentów, ponieważ poza ilustrowaniem i pisarstwem zajmował się także reżyserią. Odpowiadał za film animowany Daisy Town oraz Asterixa i Kleopatrę z roku 1968.

Gościnny zmarł w roku 1977, pozostawiając po sobie twórczość, która sprawia, że mówi się o nim jako o najbardziej znanym twórcy komiksu europejskiego.

 

 

Mamy nadzieję, że dorobek powyższych pisarzy, a także ich metaforyczna obecność na festiwalu, pozwoli na zapoznanie się z osobliwymi historiami i rozpoczęcie unikatowych przygód i podróży z książką w dłoni.

 

 

Skip to content