Czym jest depresja dziecięca?

Festiwal Małej Literatury od samego początku podkreśla rolę książek w rozwoju dzieci oraz ich niezwykłą moc terapeutyczną. W tym roku szczególnie skupiamy się na kryzysie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Skala tego zjawiska jest niepokojąca, a co gorsza – być może dostrzegamy zaledwie wierzchołek góry lodowej. W sobotę, 14 października 2023, zapraszamy dorosłych na blok Literatura Wrażliwa, w ramach którego odbędzie się m.in. premiera książki Wrażliwiec – picturebooka o depresji (link do spotkania).

Tymczasem poniżej zachęcamy do lektury artykułu o depresji dziecięcej, przygotowanego przez psycholog Darię Kaźmierczyk-Romańczyk.

Depresja dziecięca

Daria Kaźmierczyk-Romańczyk

Zachorować może każdy

Depresja to jedna z najczęściej występujących chorób psychicznych, może dotknąć każdego – niezależnie od wieku  –  niestety narażone są również dzieci. Często myśli się o depresji jak o chorobie „dorosłych, którzy nie mogą sobie poradzić z trudnymi wydarzeniami”. To nieprawda, ponieważ coraz częściej zwraca się uwagę na biologiczne przyczyny tej choroby, a także obciążenia genetyczne (depresja lub zaburzenia psychiczne u rodziców), które mają związek z epizodami depresji na wczesnym etapie życia człowieka.

Depresji nie wywołuje jedno konkretne słowo czy wydarzenie – jest to choroba, która powstaje w wyniku oddziaływania wielu rożnych czynników (biologicznych, rodzinnych, środowiskowych). Im wcześniej pojawi się pierwszy epizod depresji, tym większe prawdopodobieństwo kolejnych w późniejszych latach. Z obserwacji i badań wynika, że częściej chorują dziewczynki (Kennedy, Lam, Nutt, Thase, 2010). Obecnie co 3 nastolatek może zmagać się z depresją (wyniki raportu MłodeGłowy, 2023). „Obraz” depresji dziecięcej (przed okresem pokwitaniowym) często różni się od tej występującej w wieku dojrzewania i dorosłym.

Depresja u najmłodszych

Depresja dziecięca może być czasami mylona z zaburzeniami zachowania lub ADHD, ponieważ więcej w tym stanie „ruchu”. Choć tak jak u dorosłych, występuje długotrwałe obniżenie nastroju to najmłodsi przejawiają równocześnie więcej zachowań buntowniczych, agresywnych i autodestrukcyjnych. Wzrasta drażliwość a także pojawiają się trudności poznawcze – słabsza koncentracja uwagi, gorsze zapamiętywanie. Objawy chorobowe częściej obserwuje się także w ciele – objawy somatyczne jak biegunki, bóle głowy. Zdarza się, że jako objaw depresji pojawia się tzw. regres w rozwoju, czyli dzieci tracą chwilowo nabyte już wcześniej umiejętności, np. zaczynają się moczyć.

Jak pomóc?

Dzieci mają ograniczoną świadomość emocjonalną, a także tą dotyczącą własnego ciała, dlatego szczególnie ważna jest obserwacja i rozmowa. Jeżeli rodzice lub opiekunowie zauważają, utrzymujący się obniżony nastrój u dziecka przez minimum 2 tygodnie i dodatkowo pojawiają się inne, nietypowe i nieobserwowane wcześniej zachowania u dziecka, to koniecznie należy sięgnąć po pomoc. Warto rozmawiać o wewnętrznych przeżyciach dziecka, ale nie tylko w sposób bezpośredni – można odgrywać scenki w zabawie, wspólnie rysować czy czytać wartościowe książki. Dzięki takim działaniom istnieje szansa, że pociecha wpuści rodzica do świata swoich wewnętrznych przeżyć.

Profilaktyka

W przypadku depresji jak i innych chorób, zaburzeń psychicznych ważna jest profilaktyka związana z rozwojem oraz wsparciem świadomości rodziców i opiekunów. Dopóki powszechny obraz depresji będzie związany jedynie z melancholią, smutkiem i brakiem aktywności u osób „po przejściach”, tym trudniej będzie efektywnie pomóc najmłodszym chorującym. Działania takie jak angażowanie się w kampanie społeczne jak „Książka ma moc” mogą pomóc rozwijać wrażliwość i uważność na emocje oraz potrzeby dzieci. We wspomnianej kampanii można poznać i sięgnąć po dobre, rekomendowane przez specjalistów książki, które mogą pomóc w zaobserwowaniu trudności dziecka.

Warto pamiętać, że depresji nie wyleczy nowa sukienka czy jogging. Depresji nie wyleczy nowy zestaw klocków czy zabawa w kulkoladnii. Depresja jest poważaną chorobą, która wymaga specjalistycznego leczenia i opieki, dlatego jako rodzice lub opiekunowie nie zwlekajmy! Depresja dziecięca nie czeka aż dziecko skończy przedszkole czy szkołę – depresja przychodzi nieproszona. Gdy już się pojawi, wyjdźmy jej naprzeciw i wspólnie, razem z dzieckiem stawmy jej czoła.